MADDE-153: “Devlet bütün tebaasının arasında malın dolaşmasına çalışır. Onun belli bir kesim arasında dönüp dolaşan bir meta olmasına engel olur.”

Bu maddenin delili Haşr Suresinde geçen şu ayettir:

كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الاغْنِيَاءِ مِنْكُمْ “Ta ki mal sizin zenginleriniz arasında, dönüp dolaşan bir devlet olmasın.”[1]

Ayet, Beni Nadir’den elde edilen ganimetin muhacirlere verilip, Ensar’a verilmeyişini ikaz sadedinde olmuştur. Halbuki ganimet bütün Müslümanlara ait bir haktır. Oradan elde edilen ganimet bütün muhacirlere ve Ensar’dan sadece iki kişiye verilmiş, başka kimseye verilmemişti. Bunlar da Ebu Dücane ve Sehl b. Hanif ismindeki iki fakir idi. Ayet zenginlerin arasında malın dönüp dolaşan bir şey olmamasını ifade ediyor. Bu, şer’î bir illet olup, malul’un (illeti olanın) varlığı ve yokluğu onun varlığı ve yokluğuna bağlıdır. Bunun için halk arasında geçim seviyesi farkı fazlalaştığı zaman Halife’nin buna müdahale edip, bu ayetin işaret ettiği dengeyi sağlamak mecburiyetinde olduğu bu ayetin manasından anlaşılmaktadır. Çünkü her ne kadar bu ayetin nüzul sebebi has ise de lafzı umumidir. “İtibar lafzın genelliğinedir, hususi sebebe değildir” şer’î kaidesi hemen tatbik edilir.

[1] Haşr: 7