MADDE-122: “Mal yalnız Allah’ındır. Allah (Y) maldan tasarruf yapma yetkisini insan oğluna vererek onu halife kılmıştır. Bu umumi hilafetten dolayı kişinin mülk edinme hakkı tahakkuk eder. Ferdin mal edinme iznini Allah vermiştir. Bu özel izin sebebiyle mal bilfiil ferdin mülkiyetine girmiştir.”

Bu maddenin delili Allahu Teâla’nın şu ayetleridir:

وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ “Allah’ın size verdiği maldan onlara veriniz.”[1]

Bu ayette mal Allah’a nispet edilmiştir.

وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ “Ve sizi mallar ve oğullarla desteklesin.”[2]

Bu ayette de insanlara malın verilmesi Allah (Y)’a nispet edilmiştir.

وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ “Sizi halife kıldığı maldan infak ediniz.”[3]

Bu ayette de Allah (Y) mal hakkındaki tasarrufta insanları kendi yerine halife kıldığını beyan buyurmaktadır. Öyleyse malın mülkiyeti asıl itibariyle insanların değil Allah’ındır. Fakat Allah (Y)’ın insanlara malda kullanma yetkisini vermiş olması, onlara malın mülkiyet hakkını vermiş olması demektir. Bu nedenle istihlaf ayeti ferdin mülk edinmesine delil değildir. Ayet, insanın insan olması hasebiyle bir malı mülk edinme hakkı olduğuna delilidir. Bilfiil ferdi mülkiyet yani bilfiil bir malı mülk edinebilmesi hususu başka bir delilden anlaşılmaktadır. Bu aynı zamanda ferdin bilfiil mülk edinmesini mübah kılan sebeptir. Mesela Rasul (u)’in şu sözü gibi:

مَنْ أَحَاطَ حَائِطًا عَلَى أَرْضٍ فَهِيَ لَهُ “Bir yere duvar çeken kimse o yerin sahibidir.”[4]

مَنْ أَحْيَا أَرْضًا مَيْتَةً فَهِيَ لَهُ “Kim ölü/işletilmeyen bir yeri ihya ederse o yer ona aittir.”[5]

Yine Allahu Teâla şöyle buyurmaktadır:

لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالإقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالإقْرَبُونَ “Ana, baba ve akrabanın bıraktıklarından erkekler için bir nasip vardır; kadınlar için de ana, baba ve akrabanın bıraktığından bir nasip vardır.”[6]

أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ “Deniz avı size helal kılındı”[7]

Bunu gibi bir çok nass, ferdi mülkiyete delalet eder: Böylece mülkiyet hakkı, Allah’ın yarattığı eşyada her insan için sabittir. Bilfiil mülkiyet, mülkün keyfiyeti ve mülk edinilmek istenen mal hususunda Şari’nin iznine bağlıdır. Yani bu, mülkiyeti mübah kılan şer’î bir delile muhtaçtır. Bu durumda ilgili madde üç hususu ihtiva etmektedir:

1- Mülkiyet Allah’a aittir. Bunun delili ise; şu ayettir:

وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ “Allah’ın size verdiği maldan veriniz.”[8]

2- Malda insanın mülkiyet hakkı vardır. Bunun delili ise yukarıda geçe istihlaf ayetidir. (Hadid:7, Nur 12)

3- Ferdin fiili mülkiyeti Şari’nin iznine bağlıdır, yani fiilen mülkiyete cevaz veren bir delile muhtaçtır. Bunun delilleri ise bilfiil mülk edinmenin mübah olduğuna delalet eden nasslardır. Böylece, bu maddenin delili de meydana çıkmış bulunuyor.

---

[1] Nur: 33

[2] Nuh: 12

[3] Hadid: 7

[4] Ahmed b. Hanbel, Müs. Basriyyin, 19271

[5] Ahmed b. Hanbel, Baki Müs. Mükessirin, 14310

[6] Nisa: 7

[7] Maide: 96

[8] Nur: 33