MADDE-125: “Kamu mülkiyeti; toplumun ortak olarak maldan yararlanma hususundaki Şari‘in iznidir.”

Bu maddenin delili; Ortak olarak maldan yararlanma hususunda Şari’nin izni olduğuna dair kamu mülkiyeti tarifine delalet eden şer’î delillerdir. Bu tarifin delilleri kamu mülkiyeti hususunda gelen nasslardır. Rasul (u)’in şu sözü gibi:

الْمُسْلِمُونَ شُرَكَاءُ فِي ثَلأثٍ فِي الْكَلأ وَالْمَاءِ وَالنَّارِ “Müslümanlar üç şeyde ortaktırlar; su, mera/otlak ve ateş.”[1]

Ebyad b. Hammal’dan rivayet edilen bir habere göre; “Ebyad, Rasulullah (u)’den  Me’rab denilen yerdeki tuzlayı kendisine ikta etmesini istedi Rasul (u) ona tuzlayı verince kendisine Ya Rasulallah! Ebyad’a verdiğin tuzlanın ne kadar olduğunu biliyor musunuz? Ona bitmeyen ve tükenmeyen bir maden vermiş bulunuyorsunuz dediler. Bunun üzerine Rasul (u) o madeni ondan geri aldı.”

Bir hadiste Rasul (u) şöyle dedi:

مِنًى مُنَاخُ مَنْ سَبَقَ “Mina önce gelenlerin develerini çökertecekleri yerdir.”[2]

Bilindiği gibi Mina hacıların Arafat’taki vakfelerinden sonra konakladıkları yerdir. Orası önden gelen herkesin devesini çökerteceği yerdir. Rasul (u) umumi yoldan insanların ortaklaşa o yolu kullandıklarını görmüş ve tasvip etmiştir. İşte bütün bunlardan kamu mülkiyetinin tarifi istinbat edilmektedir. Zira bütün bu nasslar, adı geçen mallardan herkesin ortak olarak tasarruf etmelerine Şari’nin izin verdiğini gösterir. Bundan da kamu mülkiyetinin tarifi istinbat edilir. İşte bu madde bu esasa göre konulmuştur.

[1] Ebu Davud, K. Buyu’, 3016

[2] Daremi, K. Menasık, 1856