MADDE-130: “Ölü arazi imar ve etrafına taş çevirmekle mülk edinilir. Fakat ölü olmayan imarlı arazi miras, satış ve ikta gibi şer’î herhangi bir sebep olmadıkça mülk edinilemez.”

Buna ait deliller şu hadisi şeriflerdir.

مَنْ أَحْيَا أَرْضًا مَيْتَةً فَهِيَ لَهُ “Ölü bir yeri ihya eden kimse o yerin maliki olur.”[1]

مَنْ أَحَاطَ حَائِطًا عَلَى أَرْضٍ فَهِيَ لَهُ “Bir kimse bir yere bir duvar ve çit çekerse o yer ona aittir.”[2]

“Araziden bir kısmını ihya ede herhangi bir kavim, o yere sahip olmaya daha layıktır.”

“Yer Allah ve Rasulü’nündür. Sonra sizindir. Kim ölü bir yeri ihya ederse orası  onundur. Araziyi üç sene ekmeden bırakan kimsenin bir hakkı yoktur.”

Bu hadislerin hepsi, ölü bir araziyi imar ve ihya eden veya etrafına taş veya çit çeken, veyahut bir duvar çeken kimsenin, imar ettiği yere malik olduğuna delalet ederler. Bunun mefhumu ise orası ekili olmasa, yahut ekime belli bir çalışmadan sonra tarıma elverişli hale gelebilse veya sahibi bilinmese dahi, ölü arazi olmadığı sürece ihya etme veya taşla çevirme ile malik olunamayacağını ifade etmektedir. Zira toprak ölü arazi değilse ve sahibi de varsa mülk edinme sebeplerinden başka hiç bir şekilde mülk olunamaz. Eğer imarlı yerin belirli bir sahibi yoksa o zaman onun mülk edinilmesi ancak Halifenin ikta’ı ile mümkündür. Eğer arazi ölü ise, onu imar ve ihya etmekle veya ona el koymakla sahip olunabilir.

Ölü arazi; üzerinde herhangi kimsenin malı olduğunu gösteren, duvar, ekin, imaret ve benzeri işaretlerin olmadığı, sahibi bulunmayan ve hiç kimsenin faydalanmadığı arazidir. İşte ölü arazi budur. Bu kayıtların dışındaki yerlerin sahibi olmasa, ondan hiç bir kimse yaralanmasa bile ölü  arazi sayılmaz.

[1] Ahmed b. Hanbel, Baki Müs. Mükessirin, 14310

[2] Ahmed b. Hanbel, Müs. Basriyyin, 19271